 |
| Απόστολος ΒανταράκηςΑναπλ. Καθηγητής Υγιεινής, Τμ. Ιατρικής, Παν/μιου Πατρών |
Τον τελευταίο καιρό υπάρχουν πολλές καταγγελίες, διαμαρτυρίες,μηνύσεις για τη λειτουργία των πυρηνελαιουργείων στην περιοχή μας. Η ανεπαρκής λειτουργία των πυρηνελαιουργείων είναι πιθανόν να οδηγήσει σε ατμοσφαιρική ρύπανση μέσω της αυξημένης παρουσίας αιωρούμενων στερεών σωματιδίων, βαρέων μετάλλων στα αιωρούμενα στερεά σωματίδια, καθώς και πτητικών οργανικών ενώσεων στην ατμόσφαιρα. Ας δούμε λίγο πιο αναλυτικά το θέμα της ατμοσφαιρικής ρύπανσης.
Η ατμοσφαιρική ρύπανση βλάπτει την υγεία του ανθρώπου και το περιβάλλον. Η ατμοσφαιρική ρύπανση ήταν η αιτία για το θάνατο περίπου 7 εκατομμυρίων ανθρώπων το 2012, σύμφωνα με τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας (Π.Ο.Υ). Ο απολογισμός αυτός –διπλάσιος σε σχέση με προηγούμενες εκτιμήσεις- σημαίνει ότι ένας στους 8 θανάτους το 2012 συνδέεται με τους ατμοσφαιρικούς ρύπους και δείχνει πως μειώνοντας τη ρύπανση μπορεί να σωθούν μελλοντικά εκατομμύρια ζωές. Οι θάνατοι εξαιτίας της ατμοσφαιρικής ρύπανσης συνδέονται συνήθως καρδιαγγειακά, εγκεφαλικά επεισόδια ή χρόνιες πνευμονοπάθειες, καθώς και με τον καρκίνο των πνευμόνων, αλλά και οξείες αναπνευστικές λοιμώξεις.
Στην Ευρώπη, οι εκπομπές πολλών ατμοσφαιρικών ρύπων έχουν μειωθεί σημαντικά τις τελευταίες δεκαετίες με αποτέλεσμα τη βελτίωση της ποιότητας της ατμόσφαιρας στην περιοχή. Ωστόσο, οι συγκεντρώσεις ατμοσφαιρικών ρύπων παραμένουν σε υπερβολικά υψηλό επίπεδο και τα προβλήματα ποιότητας του αέρα εξακολουθούν να υπάρχουν. Σημαντικό ποσοστό του ευρωπαϊκού πληθυσμού κατοικεί σε περιοχές, ιδιαίτερα σε πόλεις, όπου παρουσιάζονται υπερβάσεις στα πρότυπα ποιότητας του αέρα: το όζον, το διοξείδιο του αζώτου και τα αιωρούμενα σωματίδια (Α.Σ) ενέχουν σοβαρούς κινδύνους για την υγεία. Πολλές χώρες έχουν υπερβεί ένα ή περισσότερα από τα όρια εκπομπών του 2010 για τέσσερις σημαντικούς ατμοσφαιρικούς ρύπους. Οι ατμοσφαιρικοί ρύποι που εκλύονται σε μία χώρα ενδέχεται να μεταφερθούν στην ατμόσφαιρα και να επιδεινώσουν ή να καταστήσουν κακή την ποιότητα του αέρα σε μια άλλη περιοχή.
Επίσης, οι οικονομικά φτωχές χώρες στην νοτιοανατολική Ασία και την περιοχή του Δυτικού Ειρηνικού είχαν το 2012 τα μεγαλύτερα ποσοστά ρύπανσης, με 3,3 εκατομμύρια θανάτους να συνδέονται με τη ρύπανση του αέρα σε εσωτερικούς χώρους και 2,6 εκατομμύρια σε εξωτερικούς.
Στους εξωτερικούς χώρους, ο αέρας μολύνεται κυρίως από τα οχήματα, την παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας, τις εκπομπές βιομηχανικών και γεωργικών ρύπων και το μαγείρεμα. Η έρευνα δείχνει ότι τα επίπεδα της ατμοσφαιρικής ρύπανσης έχουν αυξηθεί σημαντικά σε ορισμένες περιοχές του πλανήτη, ιδιαίτερα σε χώρες με μεγάλο πληθυσμό, όπως η Κίνα και η Ινδία.
Τα αιωρούμενα σωματίδια και το τροποσφαιρικό όζον αναγνωρίζονται πλέον κατά κανόνα ως οι δύο σημαντικότεροι ρύποι από την άποψη των επιπτώσεων για την υγεία. Τα τελευταία χρόνια, έως και το 40% του ευρωπαϊκού αστικού πληθυσμού ενδέχεται να έχει εκτεθεί σε περιβαλλοντικές συγκεντρώσεις χονδρόκοκκων αιωρουμένων σωματιδίων (ΑΣ10) πάνω από το όριο που έχει θέσει η ΕΕ για την προστασία της ανθρώπινης υγείας. Έως και το 50% του πληθυσμού που ζει σε αστικές περιοχές ενδέχεται να έχει εκτεθεί σε επίπεδα όζοντος που υπερβαίνουν τη στοχοθετημένη τιμή της ΕΕ. Τα λεπτόκοκκα αιωρούμενα σωματίδια (ΑΣ2.5) στον αέρα έχει υπολογισθεί ότι μειώνουν το προσδόκιμο ζωής στην ΕΕ κατά περισσότερο από οχτώ μήνες.
Η ατμοσφαιρική ρύπανση είναι επιβλαβής λοιπόν για την υγεία μας. Η μακροχρόνια και οξεία έκθεση σε αυτούς τους ρύπους ενδέχεται να προκαλέσει επιπτώσεις κυμαινόμενης βαρύτητας για την υγεία, από προσβολή του αναπνευστικού συστήματος έως πρόωρο θάνατο. Μειώνει το προσδόκιμο ζωής κατά περισσότερο από οκτώ μήνες κατά μέσο όρο και κατά περισσότερο από δύο χρόνια στις πόλεις και τις περιοχές με τη μεγαλύτερη ρύπανση. Η ατμοσφαιρική ρύπανση καταστρέφει επίσης το περιβάλλον μας με επιπτώσεις όπως η οξίνιση, ο ευτροφισμός, και οι ζημιές σε καλλιέργειες προκαλούνται από έκθεση σε υψηλές συγκεντρώσεις όζοντος.
Υπάρχουν διάφορες πηγές ατμοσφαιρικής ρύπανσης, ανθρωπογενούς και φυσικής προέλευσης:
- καύση ορυκτών καυσίμων για την παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας, οι μεταφορές, η βιομηχανία και τα νοικοκυριά
- βιομηχανικές διεργασίες και χρήση διαλυτών, για παράδειγμα σε βιομηχανίες χημικών και ορυκτών
- γεωργία (πυρηνελαιουργεία)
- διαχείριση αποβλήτων
- ηφαιστειογενείς εκρήξεις, κονιορτός, και εκπομπές πτητικών οργανικών ενώσεων από εργοστάσια (π.χ πυρηνελαιουργεία)
Σε όλες αυτές τις πηγές, σημαντικό ρόλο παίζουν και τα πυρηνελαιουργεία. Σε πολλές περιπτώσεις ανά την Ελλάδα, η ανεπαρκής λειτουργία τους μπορεί να οδηγήσει σε αφενός σε πολύ σημαντικές δυσοσμίες αλλά και γενικά σε σημαντικά προβλήματα ατμοσφαιρικής ρύπανσης. Η λειτουργία τους πρέπει να πληροί τους κανόνες ορθής λειτουργίας και εκπομπής αερίων και να ελέγχεται συστηματικά από μετρήσεις. Στις περισσότερες περιπτώσεις δεν υπάρχουν συχνές μετρήσεις στα περισσότερα πυρηνελαιουργεία.
Κάποια προτεινόμενα μέτρα για την αντιμετώπιση της ρύπανσης από τα πυρηνελαιουργεία θα μπορούσαν να είναι τα παρακάτω:
- Να ενισχυθούν οι περιβαλλοντικοί όροι των πυρηνελαιουργείων με την υποχρέωση εγκατάστασης μόνιμων συστημάτων καταγραφής αερίων εκπομπών στα απαγωγικά συστήματά τους.
- Να εξετασθούν τυχόν επιπτώσεις στη δημόσια υγεία του πληθυσμού των γειτνιαζόντων οικισμών από τις αέριες εκπομπές (συμπεριλαμβανομένων των υδρατμών) με τη διενέργεια επιδημιολογικών μελετών.
- Να τοποθετηθούν μόνιμα συστήματα καταγραφής και ελέγχου των αερίων ρύπων (αιωρουμένων στερεών σωματιδίων, βαρέων μετάλλων στα αιωρούμενα στερεά σωματίδια, καθώς και πτητικών Οργανικών Ενώσεων), τα οποία θα καταγράφουν αυτόματα τις παραμέτρους με την εξέταση δυνατότητας εγκατάστασης on-line συστήματος πληροφόρησης των αποτελεσμάτων, τόσο στις υπηρεσίες της Περιφέρειας όσο και στις υπηρεσίες του οικείου Δήμου.
- Συστηματικοί έλεγχοι από το ΚΕΠΕ (ειδικά την εποχή συλλογής καρπού).
- Να ενταχθεί η περιοχή στο Εθνικό Δίκτυο Παρακολούθησης της Ατμοσφαιρικής Ρύπανσης (ΕΔΠΑΡ) με την εγκατάσταση και τη λειτουργία σταθμών παρακολούθησης ποιότητας της ατμόσφαιρας.
Θα πρέπει να ληφθεί άμεσα πρωτοβουλία για την αποτύπωση της πραγματικής κατάστασης, των επιπτώσεων στην υγεία των κατοίκων και της οριστικής λύσης του προβλήματος
Απόστολος Βανταράκης, Αναπλ. Καθηγητής Υγιεινής, Τμ. Ιατρικής, Παν/μιου Πατρών